Nie tylko tlen – poznaj efekt, który sprawia, że HBOT naprawdę działa
HBOT (terapia hiperbaryczna tlenowa) kojarzy się przede wszystkim z „dużą dawką tlenu”. To prawda – w komorze hiperbarycznej oddychamy niemal czystym tlenem przy podwyższonym ciśnieniu. Ale to nie sam tlen jest „magiczny”. Klucz leży w sposobie jego podania i w tym, co dzieje się z komórkami, gdy po nadmiarze tlenu wracamy do normalnego poziomu tlenu. To zjawisko nazywa się paradoksu hiperoksja-hipoksja. Poniżej wyjaśniamy, na czym polega ten mechanizm i dlaczego to on w dużej mierze odpowiada za biologiczne „uruchomienie” procesów naprawczych po serii zabiegów HBOT. To dobrze opisany mechanizm w literaturze: Hadanny A., Efrati S. The Hyperoxic-Hypoxic Paradox. Biomolecules 2020;10(6):958. PMID: 32630465.
Spis treści
O co chodzi w efekcie hiperoksja-hipoksja?
W komorze oddychasz 100% tlenem pod ciśnieniem i jesteś w fazie nadmiaru tlenu, czyli hiperoksji. Tlen mocno rozpuszcza się w osoczu i dociera nawet do słabiej ukrwionych tkanek. Po wyjściu z komory, poziom tlenu szybko spada z bardzo wysokiego do zwykłego. Dla komórek to „relatywny niedobór” bodziec jak przy krótkiej hipoksji, czyli niedotlenieniu.
Co daje efekt paradoksu?
Aktywację szlaku HIF-1α, wzrost VEGF (tworzenie nowych naczyń), mobilizację/proliferację komórek progenitorowych, a także biogenezę mitochondriów i mechanizmy naprawy. Efekt jest bezpieczny, bo hipoksja jest tylko „udawana” – to kontrast po hiperoksji, a nie długotrwałe niedotlenienie.To właśnie paradoks hiperoksyczno-hipoksyczny wyjaśnia, czemu serie sesji (a nie pojedynczy długi wdech tlenu) potrafią przynieść zauważalne i udowodnione efekty kliniczne, jak:
Lepsze gojenie (angiogeneza, dotlenienie, wsparcie przebudowy tkanek),
Regeneracja po urazach i w stanach z przewagą zapalenia,
Wsparcie funkcji mózgu poprzez poprawę mikrokrążenia i procesów naprawczych.
Dlaczego w HBOT tak ważne są „przerwy powietrzne”?
W czasie zabiegu stosuje się zaplanowane przerwy w oddychaniu 100% tlenem (oddychanie powietrzem). Te pauzy modelują falę tlenu – pozwalają uzyskać wyraźne oscylacje stężenia (góra–dół), które najmocniej stymulują opisane wyżej szlaki, a równocześnie zmniejszają ryzyko niepożądanych skutków długiej, ciągłej hiperoksji. Innymi słowy: to zmiana poziomu tlenu jest bodźcem terapeutycznym, a przerwy powietrzne pomagają ten bodziec ukształtować.
Protokoły w Oxomedica
W Oxomedica bezpieczeństwo jest priorytetem - korzystamy z komory certyfikowanej według rygorystycznych norm (m.in. MDR/UE, ISO, PED, IEC 60601-1, PN-EN 12021), zasilanej 99,9% tlenem i wyposażonej w profesjonalny system oddechowy. Stosujemy sprawdzone protokoły (z kontrolą ciśnienia i czasu ekspozycji) oraz stosujemy planowane „przerwy powietrzne”, które modelują oscylacje stężenia tlenu—kluczowe do bezpiecznego wywołania efektu hiperoksji-hipoksji—przy jednoczesnym ograniczeniu ryzyka ciągłej hiperoksji. Każdą sesję prowadzimy w monitorowanych warunkach, tak aby skuteczność i komfort szły w parze z maksymalnym bezpieczeństwem.
